Filmowy zapis wspomnień Krakowian
o doświadczeniach lat 1939-1956
Projekt „Ocalić pamięć” to cykl wywiadów filmowych ze świadkami historii z lat 1939-1956. Powstał aby zachować pamięć o bohaterkach i bohaterach z tego okresu i zapisać ich doświadczenia.
Na początku filmu pojawiają się logotypy: Muzeum Historii Polski, przedstawiający żółtą koronę, szare skrzydła i czerwoną literę “P” z polską flagą pośrodku oraz Patriotyzmu Jutra, na którym widzimy czarną literę “P”. Pod ikonami widnieje biały napis: Projekt dofinansowany przez Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
Bohaterem filmu jest Józef Ostafin, urodzony w 1894, zmarły w 1947 roku. Był legionistą, powstańcem śląskim, posłem na Sejm II RP, żołnierzem ZWZ-AK, ps. „Chudy” i „Miłosz”. Po wojnie był działaczem organizacji Wolność i Niezawisłość (WiN). Został skazany na śmierć przez reżim komunistyczny.
O jego losach opowiada córka – Jadwiga Martynowa. Kobieta znajduje się w pokoju, a za nią wisi obraz oprawiony w grubą, pozłacaną ramę. Obok widać część zielonej kanapy, przykrytej od góry żółtą narzutą. Kobieta ma około 80 lat i jest ujęta do ramion. Jej włosy są siwe i spięte. Ubrana jest w czarną, materiałową koszulę w białe grochy oraz biały naszyjnik z kulek.
W trakcie trwania filmu pokazuje materiały z prywatnego archiwum, zdjęcia rodzinne oraz dokumenty ojca. Na zakończenie filmu pojawia się czarna plansza z niebieskim logo Muzeum Historyczne Miasta Krakowa oraz białe logo Fabryki Emalia Oskara Schindlera Lipowa 4. Na dole adres strony internetowej: www.ocalicpamiec.mhk.pl i rok produkcji – 2013.
1894 – 1947
Czarno-białe zdjęcie portretowe młodego Józefa. Mężczyzna ma zaczesane do tyłu włosy, głęboko osadzone oczy i wąsy. Ubrany jest w mundur wojskowy.
Józef Ostafin (7 III 1894, Sułkowice – 13 XI 1947, Kraków), syn Rozalii z d. Klimas i Jakuba. Legionista, powstaniec śląski, poseł na Sejm II RP, żołnierz ZWZ-AK, ps. „Chudy” i „Miłosz”. Po wojnie działacz organizacji Wolność i Niezawisłość (WiN), skazany na karę śmierci przez reżim komunistyczny.
Józef Ostafin ukończył gimnazjum św. Anny (później im. B. Nowodworskiego) w Krakowie, maturę zdał w 1914 r.
W 1914 r. rozpoczął służbę w Legionach, walczył m.in. w Karpatach, na Bukowinie i Wołyniu. W 1918 r. zaangażował się w działalność POW (Polskiej Organizacji Wojskowej). W 1919 r. w Wojsku Polskim brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, walczył w obronie Lwowa i Przemyśla oraz w powstaniach śląskich.
W 1922 r. ukończył studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym Dubiańskiej Akademii Rolniczej i przyjął posadę rządcy w jednym z majątków arcybiskupów lwowskich, następnie pracował w Towarzystwie Gospodarczym Wschodniej Małopolski. W 1932 r. rozpoczął pracę w szkolnictwie. Był także posłem IV(1935) i V (1938) kadencji Sejmu II Rzeczypospolitej.
Po wybuchu II wojny światowej Józef Ostafin został aresztowany przez Rosjan we Lwowie. Po zwolnieniu, w 1940 r. przedostał się do Krakowa. Wkrótce dołączyła do niego żona z córkami, zamieszkali w domu należącym do kurii metropolitalnej przy ulicy Grodzkiej 63. Ostafin znalazł pracę w niemieckich firmach: Kirchoff, która budowała drogi, a następnie w zbożowo-nasiennej Sadgustelle.
W 1941 r. wstąpił do ZWZ–AK. Od 1943 r. był referentem Wydziału Rolnictwa Okręgowej Delegatury Rządu, przygotowywał akcje sabotażowe polegające na zaopatrywaniu organizacji konspiracyjnych z zasobów niemieckich firm. Jako jeden z pierwszych dowiedział się (od ks. St. Jasińskiego) o mordzie oficerów polskich w Katyniu.
Poszukiwany przez gestapo ukrywał się od 1943 r. W 1944 r. trafił do organizacji NIE, której zadaniem było kontynuowanie walki o niepodległość Polski po wkroczeniu Armii Czerwonej.
Nie ujawnił się po zakończeniu wojny. Pracował w majątkach rolnych w Wierzbnie i w Giebułtowie (jako administrator majątku ss Wizytek). Kontynuował też działalność w podziemiu antykomunistycznym. Od jesieni 1945 r. działał w organizacji Wolność i Niezawisłość pod ps. „Chudy”.
19 IX 1946 r. został aresztowany i przewieziony do siedziby WUBP (Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego) przy placu Inwalidów w Krakowie. Po ponad ośmiu miesiącach, wraz z innymi zatrzymanymi członkami II Zarządu WIN, trafił do więzienia przy ulicy Montelupich.
10 X 1947 r. wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego za działalność w organizacjach antypaństwowych został skazany na karę śmierci, pozbawienie praw publicznych i obywatelskich, praw honorowych i przepadek mienia. Prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Egzekucję wykonano 13 XI 1947 r. o godz. 19.10, na podwórzu więzienia Montelupich w Krakowie. Miejsce pochówku nie zostało ustalone.
W 1991 r. Józef Ostafin został zrehabilitowany.
Odznaczono go m.in. Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari (1921) Krzyżem niepodległości (1931), Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta (1937), Krzyżem Walecznych (1922), Śląską Wstęgą Waleczności i Zasług (1921).
Miał żonę – Kazimierą Medyńską i trzy córki: Krystynę Teresę, Janinę Wandę i Jadwigę Rozalię.
Galeria
Józef Ostafin, Gimnazjum B. Nowodworskiego, Kraków ok. 1914 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie portretowe dwudziestoletniego Józefa Ostafina w Gimnazjum B. Nowodworskiego w Krakowie, do którego uczęszczał. Mężczyzna ujęty do pasa. Ma ciemne, falowane włosy, pełne ustach i ładne rysy twarzy. Ubrany jest w mundurek z wysoko postawionym kołnierzem.
Kazimiera Ostafin, żona Józefa, lata 30. w., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie portretowe żony Józefa – Kazimiery Ostafin. Przedstawiona jest do klatki piersiowej, nie patrzy w stronę obiektywu. Kobieta ma około dwudziestu lat, ma spięte, brązowe włosy i głęboko osadzone oczy, Jest ubrana w białą bluzkę z trójkątnym dekoltem i koronkowym zdobieniem oraz ciemny sweter.
Rodzina Ostafinów, 1938 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie pięcioosobowej rodziny Ostafinów. Na pierwszym planie stoi trójka dzieci ujętych do pasa. Od lewej najstarsza około jedenastoletnia córka. Ma czarne, krótkie włosy i prostą grzywkę kończącą się nad brwiami. Obok, na środku stoi kilkuletnia dziewczynka, podobnie jak siostra ma krótko obcięte włosy i charakterystyczną grzywkę. Ubrana jest w sukienkę z białym ozdobnym kołnierzykiem. Trzecia dziewczynka ma około osiem lat, długie, ciemne włosy, zaplecione w dwa warkocze. Obie starsze dziewczynki ubrane są w mundurki. Za nimi stoją rodzice. Józef ma poważny wyraz twarzy, proste brwi i zaczesane na bok włosy. Ubrany jest w ciemny garnitur, krawat i białą koszulę. Obok stoi Kazimiera w ciemnej sukience w kwiaty, na środku dekoltu ma przypięty biały kwiat.
Józef Ostafin, Lwów 1935 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie Józefa Ostafina we Lwowie. Fotografia została zrobiona na szerokiej ulicy pokrytej śniegiem. W tle można dostrzec przechodniów, latarnie i drzewa. Mężczyzna jest w średnim wieku, ma wąsy i kapelusz na głowie. Ubrany jest w gruby płaszcz z futrzanym kołnierzem oraz rękawiczki. Pod ręką trzyma pakunek i czarny neseser.
Józef Ostafin, ok. 1930 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie Józefa Ostafina w restauracji. Siedzi przy stole przykrytym białym obrusem, przed dużymi, jasnymi oknami z widokiem na drzewa. Mężczyzna jest w średnim wieku, ma wąsy i krótkie, ciemne włosy. Ubrany jest w szary garnitur, białą koszulę i muchę. Trzyma w ręce menu i spogląda w bok.
Legitymacja Związku Strzeleckiego Józefa Ostafina, 1932 r., wł. prywatna
Dwustronna Legitymacja przynależenia do Związku Strzeleckiego wydana dla Józefa Ostafina. Na lewej stronie duże zdjęcie mężczyzny z krótko przystrzyżonymi włosami i wąsami. Ubrany jest w jasny garnitur i muszkę. Pod zdjęciem widnieje jego podpis. Na drugiej stronie znajdują się dane osobowe, stopień, funkcja i przydział w Związku oraz data ważności członkostwa. Legitymacja podpisana została przez Komendanta Podokręgu Wołyńskiego. Na zgięciu obu stron przybita została fioletowa pieczątka związku Strzeleckiego z orłem w środku.
Legitymacja Virtuti Militari Józefa Ostafina, 1933, wł. prywatna
Legitymacja Virtuti Militari dla Józefa Ostafina. Na lewej stronie zdjęcie mężczyzny w mundurze, z odznakami na piersi. Po prawej stronie u góry znak orderu, pod spodem treść legitymacji i podpis Szefa Biura Kapituły. Niżej starta pieczątka z godłem – orłem, pośrodku.
Legitymacja poselska Józefa Ostafina, 1935 r., wł. prywatna
Legitymacja poselska Józefa Ostafina. Na lewej stronie zdjęcie mężczyzny z wąsami i zaczesanymi na lewo włosami. Ubrany jest w czarnym garnitur i krawat. Pod nim widnieje podpis właściciela. Na prawej stronie treść dokumentu i podpis Marszałka Sejmu Rzeczpospolitej. Na samym dole miejsce wydania – Warszawa i data – 10 października 1935 rok.
Józef Ostafin (drugi od prawej), Sielce, ok. 1942 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie Józefa Ostafina ze znajomymi. Stoją na drodze, za nimi betonowy mur łączący się od prawej z dużymi, drewnianymi drzwiami i palikowym płotem. Grupa trzech mężczyzn i jednej kobiety – wszyscy w średnim wieku, ubrani w płaszcze i kapelusze.
Józef Ostafin z rodziną, z czasów ukrywania się przed gestapo, Kalwaria Zebrzydowska 1943–1945 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie Józefa Ostafina z żoną i czwórką potomstwa. Rodzina pozuje w ogrodzie na tle drzew. Dzieci mają od około trzech do ośmiu lat. Mężczyzna skrajnie z lewej strony, trzyma za rękę najmłodszą córkę. Ubrana jest w białą, plisowaną spódniczkę i bluzkę z długim rękawem. Za nią stoi najwyższa z dziewczynek. Ma blond włosy i sukienkę z kołnierzykiem. Obok stoi trzecia córka o jasnych włosach, ubrana jest w białą sukienkę do kolan. Obok niej stoi brat z krótkimi, ciemnymi włosami. Ubrany jest w eleganckie spodenki do kolan i marynarkę z białym kołnierzem. Za nim stoi Kazimiera, w długich, upiętych włosach, jasnej marynarce oraz czarnej spódnicy. Jako jedyna nie patrzy w obiektyw.
Jadwiga Ostafin, córka Józefa, Kraków 1947 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie nastoletniej Jadwigi Ostafin. Kadr obejmuje ją od połowy czoła do szyi. Kobieta ma delikatne brwi, ciemne włosy i łagodne spojrzenie, lekko się uśmiecha. W boku zdjęcia kawałek czerwonej pieczątki.
Józef Ostafin, po aresztowaniu, Kraków 1946 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie Józefa Ostafina po aresztowaniu. Mężczyzna stoi bokiem, zwrócony jest lewym profilem. Jest wyraźnie wychudzony, ma podkrążone oczy i głębokie bruzdy. Jego włosy są zaczesane na bok. Ubrany jest w ciemną marynarkę i czarną koszulę z niskim kołnierzem.