Filmowy zapis wspomnień Krakowian
o doświadczeniach lat 1939-1956
Henryk Műnch
Projekt „Ocalić pamięć” to cykl wywiadów filmowych ze świadkami historii z lat 1939-1956. Powstał aby zachować pamięć o bohaterkach i bohaterach z tego okresu i zapisać ich doświadczenia.
Na początku filmu pojawiają się logotypy: Muzeum Historii Polski, przedstawiający żółtą koronę, szare skrzydła i czerwoną literę “P” z polską flagą pośrodku oraz Patriotyzmu Jutra, na którym widzimy czarną literę “P”. Pod ikonami widnieje biały napis: Projekt dofinansowany przez Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
Bohaterem filmu jest Henryk Munch. Urodził się w 1906, a zmarł w 1968 roku. Żołnierz ZWZ–AK, ps. „Mnich”, działacz Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, depozytariusz dokumentów katyńskich, więzień polityczny reżimu komunistycznego, został zrehabilitowany w 1992 roku. Po wojnie był działem Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość, ps. „Miśniak” i historykiem, urbanistą oraz archiwistą. Jego historię opowiada syn – Stefan Munch.
Mężczyzna jest ujęty do ramion. Jest w wieku około 70-80 lat. Ma siwe włosy i łagodny owal twarzy. Ubrany jest w szarą koszulę i okulary.
W trakcie trwania filmu pokazuje materiały z prywatnego archiwum, takie jak zdjęcia rodzinne. Na zakończenie filmu pojawia się czarna plansza z niebieskim logo Muzeum Historyczne Miasta Krakowa oraz białe logo Fabryki Emalia Oskara Schindlera Lipowa 4. Na dole adres strony internetowej: www.ocalicpamiec.mhk.pl i rok produkcji – 2013.
Henryk Műnch
1906 – 1968
Czarno-białe zdjęcie z aresztowania czterdziestoletniego Henryka Müncha. Mężczyzna ma ubrudzoną twarz. Ubrany jest w koszulę bez kołnierza i czarną marynarkę.
Henryk Münch ( 11 I 1906, Zawiercie – 10 I 1968, Kraków), syn Anny z d. Brandt i Fryderyka. Żołnierz ZWZ–AK, ps. „Mnich”, działacz Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Po wojnie działacz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość, ps. „Miśniak”, historyk urbanista, archiwista.
W 1928 r. Henryk Münch ukończył historię i geografię na Uniwersytecie Jagiellońskim i w tym samym roku rozpoczął pracę w Archiwum Akt Dawnych Miasta Krakowa (obecnie Archiwum Narodowe w Krakowie). Cztery lata później uzyskał stopień doktora filozofii UJ.
Po wybuchu wojny, w 1939 r. został przydzielony do wojskowego Biura Cenzury. Podczas okupacji nadal pracował w Archiwum Akt Dawnych Miasta Krakowa. Przyczynił się do ochrony zbiorów archiwalnych przed zniszczeniem lub zagrabieniem przez Niemców.
W 1941 r. został zaprzysiężony do ZWZ – AK pod ps. „Mnich”, gdzie działał do chwili jej rozwiązania 19 I 1945 r. Münch pełnił funkcję drużynowego, a następnie zastępcy dowódcy plutonu w tzw. terenówce. W styczniu 1942 r., rozkazem Komendy Głównej został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy piechoty.
W czerwcu 1945 r. wznowił pracę konspiracyjną za sprawą Jana Kota „Janusza”, szefa Biura Studiów Brygad Wywiadowczych, które wkrótce weszły do Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, przyjął ps. „Miśniak” i został archiwistą Biura Studiów Brygad Wywiadowczych. Wiele wskazuje na to, że Henryk Münch był depozytariuszem części ekshumowanych dokumentów katyńskich. Przechowywał je w Archiwum Akt Dawnych od maja 1943 r. do sierpnia 1946 r. tj. do czasu swojego aresztowania. Następnie zostały one przeniesione potajemnie do Kurii Krakowskiej.
Henryka Müncha aresztowano 28 VIII 1946 r., w konsekwencji „wsypy” Brygad Wywiadowczych, która doprowadziła do „wpadki” II Zarządu Głównego WiN. Münch sądzony był w głośnym „procesie krakowskim” przed Wojskowym Sądem Rejonowym (WSR) w Krakowie, w czasie którego sądzono działaczy II Zarządu Głównego WiN i PSL. Wyrokiem z 10 IX 1947 r. skazano go na 15 lat więzienia oraz karę dodatkową w postaci utraty praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na 5 lat, oraz przepadek mienia. Karę odbywał w więzieniach przy ul. Montelupich w Krakowie, we Wronkach, w Warszawie-Mokotowie oraz Sieradzu. Wyszedł na fali odwilży, na mocy amnestii, 28 VIII 1956 r., po odsiedzeniu 10 lat.
Po wyjściu z więzienia Henryk Münch zatrudnił się w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, był kustoszem i m.in. kierownikiem działu naukowo-wydawniczego. W marcu 1961 r. habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim i do 1966 r. prowadził zajęcia z urbanistyki na tamtejszym wydziale archeologii. Dwa lata później zmarł. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
17 I 1992 r. Münch został zrehabilitowany. Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego, uznał, że zarzucane mu czyny związane były z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.
Ożeniony z Ireną z d. Musienko, miał syna Stefana Marcina.
Galeria
Henryk Münch, przenoszenie zbiorów oo. benedyktynów do Archiwum Akt Dawnych przed wkroczeniem Armii Czerwonej, Tyniec koniec 1944 r. , wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie kilku mężczyzn, zrobione w Tyńcu podczas przenoszenie zbiorów oo. Benedyktynów do Archiwum Akt Dawnych, przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Grupa znajduje się przed opactwem, w tle drewniany wóz, załadowany zbiorami. Trzech mężczyzn ubranych jest w czarne garnitury, rogatywki i długie płaszcze. Za nimi, na drugim planie, stoi trzech młodych mężczyzn w luźnych, robotniczych ubraniach.
Henryk Münch, przed Archiwum Akt Dawnych, przenoszenie zbiorów oo. benedyktynów z Tyńca przed wkroczeniem Armii Czerwonej, Kraków 1944 r. , wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie grupy mężczyzn przed Archiwum Akt Dawnych w Krakowie podczas przenoszenia zbiorów oo. Benedyktynów z Tyńca. Zdjęcie zrobione z góry. Za nimi znajdują się szyny tramwajowe oraz mężczyzna jadący dorożką. Mężczyźni mają uniesione głowy i uśmiechają się, siedząc na stosach dokumentów ułożonych na kostce brukowej. Ubrani są w garnitury i ciemne płaszcze.
Henryk Münch w areszcie, Kraków 1946 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie z aresztowania czterdziestoletniego Henryka Müncha. Mężczyzna ma ubrudzoną twarz. Ubrany jest w koszulę bez kołnierza i czarną marynarkę. Przedstawione są trzy zdjęcia, które pokazują profile Henryka. Na ostatnim zdjęciu mężczyzna ma założoną na szyi tabliczkę z numerem 198/46.
Henryk Münch, plac św. Ducha, Kraków grudzień 1959 r., wł. prywatna
Zdjęcie pięćdziesięcioletniego Henryka Müncha na placu Św. Ducha w Krakowie. Za nim znajduje się plac pokryty cienką warstwą śniegu i można dostrzec bawiące się dzieci. Mężczyzna ma okrągłą twarz, uśmiecha się, a na głowie ma beret. Ubrany jest w płaszcz oraz szalik, w dłoni trzyma papierosa.
Henryk Münch z rodziną, od prawej stoją syn Stefan i Henryk Münch, Kraków 1956–1959 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie Henryka Müncha wraz z rodziną. Pozują na tle ceglanej ściany domu. Mężczyzna stoi po prawej stronie, a za nim jego syn Stefan. Na środku stoi starszy, wysoki mężczyzna, ubrany w czarny, luźny garnitur. Po lewej stronie stoją cztery kobiety w różnym wieku, a za nimi obejmujący je mężczyźni. Przed nimi pozuje dwójka kilkuletnich dzieci.