Józef Fiszer

Filmowy zapis wspomnień Krakowian
o doświadczeniach lat 1939-1956

Projekt „Ocalić pamięć” to cykl wywiadów filmowych ze świadkami historii z lat 1939-1956. Powstał aby ocalić pamięć o bohaterkach i bohaterach z tego okresu i zapisać ich doświadczenia.

Na początku filmu pojawiają się logotypy: Muzeum Historii Polski, przedstawiający żółtą koronę, szare skrzydła i czerwoną literę “P” z polską flagą pośrodku oraz Patriotyzmu Jutra, na którym widzimy czarną literę “P”. Pod ikonami widnieje biały napis “Projekt dofinansowany przez Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.

Bohaterem tego filmu jest Józef Fiszer. Urodził się 24 listopada 1925 roku, zmarł 26 kwietnia 2015 roku. Był harcerzem Szarych Szeregów, żołnierzem krakowskiego Kedywu AK Grom, od 1944 roku w Samodzielnym Batalionie Partyzanckim Skała AK. 88 letni mężczyzna o krótkich, siwych włosach i pogodnym wyrazie twarzy, ujęty do ramion. Ubrany w zieloną koszulę polo z krótkim rękawem. Siedzi na krześle, w pokoju. Obok, na biurku, leży stos książek, w tle jasne firanki, przez które sączy się światło dzienne.

W trakcie trwania filmu pokazuje materiały z prywatnego archiwum, takie jak legitymacje szkolne, zdjęcia rodziny i kolegów z konspiracji .

Na zakończenie filmu pojawia się czarna plansza z niebieskim logo Muzeum Historyczne Miasta Krakowa oraz białe logo Fabryki Emalia Oskara Schindlera, Lipowa 4. Na dole adres strony internetowej www.ocalicpamiec.mhk.pl i rok produkcji – 2013.

Józef Fiszer

1925 – 2015

Czarno-białe zdjęcie portretowe Józefa Fiszera z lat 50. Mężczyzna w średnim wieku, ma łagodne rysy twarzy, gęste, ciemne brwi i wąskie usta. Lekko się uśmiecha i patrzy poza obiektyw. Na zdjęciu widoczna tylko twarz Józefa.

Józef Fiszer (24 XI 1925, Kraków – 26 IV 2015, Kraków), syn Franciszki z d. Skwarczyńskiej i Jana. Harcerz Szarych Szeregów, żołnierz krakowskiego Kedywu Armii Krajowej „Grom”, ps. „Myśliński”. Od 1944 r. w Samodzielnym Batalionie Partyzanckim „Skała” AK. Po wojnie nauczyciel akademicki, autor projektów rozbudowy systemu kanalizacji i wodociągów dla m.in. Krakowa, Poznania i Rzeszowa.

W 1939 r. Józef Fiszer był uczniem III klasy Gimnazjum i Liceum B. Nowodworskiego w Krakowie. Podczas okupacji kontynuował edukację w Szkole Budownictwa.

Miał 3 starszych braci, którzy w 1939 r. poszli na wojnę, a następnie działali w konspiracji. Stanisława (1913-1943), zamordowanego przez Gestapo po ucieczce z obozu jenieckiego Dössel/k Warburga, Bogusława (1920–1971) żołnierza AK i Jana (1921 – 1944), który zginął jako żołnierz Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego „Skała” AK pod Złotym Potokiem k/Częstochowy.

Po wybuchu wojny jego ojciec, pomimo możliwości ewakuacji pozostał w Krakowie. Zgodził się jednak na ewakuację na wschód swojego najmłodszego syna. Czternastoletni Józef Fiszer z rodziną dyrektora Zarządu Dróg Wodnych Adama Bielańskiego, opuścił Kraków łodzią motorową w dół Wisły do Józefowa, a następnie do Kraśnika.

Fiszer wspomni po latach: Opuszczałem Kraków nocą 5 września, jako ufny młody chłopak, a wróciłem po trzech tygodniach przedwcześnie dojrzały psychicznie młodzieniec.

W kwietniu 1942 r. Józef Fiszer wstąpił do Szarych Szeregów, kompanii „Bartek” w Krakowie. W 1943 r. odbył szkolenie minerskie i ukończył w stopniu kaprala podchorążego konspiracyjną Szkołę Podchorążych. Uczestniczył w małym sabotażu m.in. cementował zamki w sklepach „tylko dla Niemców”. 4 VI 1943 r., jako z-ca d-cy drużyny, był odpowiedzialny za rozprowadzenie w rejonie ulic: Długiej, Krzywej, św. Filipa i Rynku Kleparskiego, wydanego przez podziemie, fałszywego „Gońca Krakowskiego”, który podawał m.in. nazwiska kolaborantów i gestapowców. Osobiście, w krótkim czasie (ok. 20 min.), rozprowadził ok. 80 egz. pisma na ul. Długiej.

W czerwcu 1944 r., w wyniku aresztowań grupy Szarych Szeregów, został skierowany do oddziału partyzanckiego „Kedywu” „Grom”, w którym byli już jego bracia. Walczył pod Sielcem. Po włączeniu Gromu w skład Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego „Skała”, w sierpniu 1944 r., brał udział we wszystkich jego akcjach: pod Zaryszynem, Moczydłem, Krzeszówką, Sadkami i Złotym Potokiem. Józef Fiszer wspomina: Okres służby w oddziale partyzanckim był wspaniałą szkołą życia, w której nauczyłem się cenić przyjaźń, podziwiać poświecenie i wierność idei i znosić niewygody oraz trudności życiowe. Okres ten był wypełniony dniami radości, gdy odnosiliśmy sukcesy i naszą miarą mierzone zwycięstwa. Były też dni smutku, gdy przyszło chować poległych kolegów, jeszcze gorzej gdy gnębiła nas niepewność o los towarzyszy broni, którzy pozostali na polu bitwy zajętym przez Niemców. Taki okres załamania przeżyłem po bitwie pod Złotym Potokiem, gdzie pozostał mój brat, ps. „Łęczyc”, wraz z innymi 12 kolegami. Osłonili oni Batalion i umożliwili mu [ok. 300 partyzantom – BŁ] wyrwanie się z otoczenia, ale sami polegli. W oddziale partyzanckim był do 15 I 1945 r.

Fiszer po wojnie rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Lądowo – Wodnej, Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie, które ukończył cztery lata później. Pracował jako nauczyciel akademicki w AGH (1947–1951) i na Politechnice Krakowskiej (1963–1992), gdzie doszedł do stanowiska dyrektora Instytutu Inżynierii Gospodarki Wodnej. Był także (1950–1959) pracownikiem Biura Projektów Budownictwa Komunalnego w Krakowie i kierownikiem Wydziału Gospodarki Wodnej i Ochrony Powietrza w Prezydium Woj. Rady Narodowej w Krakowie. W 1963 r. uzyskał tytuł doktora nauk technicznych Akademii Rolniczej we Wrocławiu.

Został odznaczony m.in. Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Zasłużony dla Kultury Polskiej (2001). Ma stopień podporucznika.

Był członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i członkiem honorowym Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych.

Ożenił się z Wanda d. Jaźwiedzką, miał trzech synów, sześciu wnuków i dwie wnuczki.

Pochowany na cmentarzu Rakowickim.

Galeria

Rodzice Józefa – Franciszka i Jan Fiszerowie, 1946 r., wł. prywatna

Czarno-białe zdjęcie pary w średnim wieku – rodziców Józefa Fiszera. Siedząca na krześle kobieta ujęta do ramion ma krótkie włosy zaczesanych do tyłu, uśmiecha się łagodnie w stronę obiektywu. Za nią, ujęty od pasa w górę, mężczyzna oparty o krzesło. Ubrany w ciemny garnitur, białą koszulę z muszką. W tle stolik nakryty jasnym obrusem z jasnymi kwiatami w niskim wazonie.

Ojciec Józefa – Jan Fiszer, naczelnik kanalizacji miejskiej w krakowskich wodociągach, 1946 r., wł. prywatna

Czarno-białe zdjęcie ojca Józefa – Jana Fiszera. Mężczyzna jest w średnim wieku, ma wąsy i ciemne, zmarszczone brwi oraz lekką szczecinę z tyłu głowy. Siedzi przy stole, w okularach pochylony nad białą kartką, po której pisze piórem.

Mama Józefa – Franciszka z synami w Józefowie, 1929 r., wł. prywatna

Czarno-białe zdjęcie Józefa z mamą Franciszką i dwoma starszymi braćmi na spacerze w parku. Chłopcy ubrani są w mundurki szkolne, kobieta w wieku około 30 lat, ubrana jest w długą, prosta sukienkę i czarny płaszcz. W tle drzewa i przypadkowy przechodzień.

Józef Fiszer (lat 7, klęczy) z bratem Bogusławem (pierwszy z lewej) i kolegami na Salwatorze, 1932 r., wł. prywatna

Zdjęcie czterech małych chłopców w odcieniu sepii. Wszyscy krótko przystrzyżeni, ubrani w mundurki szkolne. Józef klęczy, ubrany jest ciemny płaszcz. On i brat mają na głowie berety.

Józef Fiszer, legitymacja szkolna, Kraków 1939 r., wł. prywatna

Pomarańczowa legitymacja szkolna z roku szkolnego 1939/1940, wydana przez Krakowską Miejską Kolej Elektryczną S.A., podpisana przez Józefa Fiszera.

Józef Fiszer, legitymacja szkolna, Kraków 1940 r., wł. prywatna

Czarno-białe zdjęcie z legitymacji szkolnej Jana. Nastolatek, ujęty do ramion, ma ciemne, gładko zaczesane do tyłu włosy. Ubrany jest w ciemna marynarkę, białą koszulę i krawat.

Partyzanci oddziału Grom AK, pierwszy od lewej brat Józefa – Jan Fiszer, 1944 r., wł. prywatna

Czarno-białe zdjęcie pięciu, około dwudziestoletnich partyzantów oddziału Grom AK. Skrajnie z lewej stoi brat Józefa – Jan. Mężczyźni są ubrani w mundury, niektórzy trzymają u boku broń. Jeden z nich ma na głowie czapkę – rogatywkę. Pozują na tle lasu.

Partyzanci Gromu i Błyskawicy, 28.05.1939 r., wł. prywatna

Czarno-białe zdjęcie dużej grupy partyzantów Gromu i Błyskawicy. Mężczyźni ubrani są w mundury i uśmiechają się do obiektywu. Stoją lub siedzą na trawie, na tle niedużego pagórka.

Józef Fiszer, 1944 r., wł. prywatna

Niewyraźne, czarno-białe zdjęcie dziewiętnastoletniego Józefa Fiszera w parku. Mężczyzna stoi bokiem do obiektywu, ubrany w beret i wojskową bluzę typu kangurek. Po jego lewej stronie na ziemi siedzi trójka rozmawiających ze sobą osób.

Partyzanci Samodzielnego Batalionu Skała w marszu na Warszawę, IX 1944 r., wł. prywatna

Czarno-białe zdjęcie grupy partyzantów Samodzielnego Batalionu Skała zrobione podczas marszu na Warszawę. Grupa ubrana jest w mundury, niektórzy trzymają strzelby w rękach. Mężczyźni odpoczywają, leżąc na ziemi, pomiędzy drzewami.

Józef Fiszer, Kraków lata 50. XX w., wł. prywatna

Jan Fiszer ps. Łęczyc brat Józefa, ok 1939 r., wł. prywatna

Czarno-białe zdjęcie młodego Jana Fiszera – brata Józefa. Mężczyzna ma brwi z wyraźnym, ostrym łukiem, mocne spojrzenie, opadające powieki i wąskie usta. Patrzy prosto w obiektyw, lewym profilem, ujęty do szyi.

Józef Fiszer ze swoimi studentami, lata 70. XX w., wł. prywatna

Czarno-białe zdjęcie Józefa Fiszera i jego czterech studentów na tle budynku. Mężczyzna ma około pięćdziesięciu lat, stoi w środku grupy, ubrany w długi, czarny płaszcz, śmieje do obiektywu. Przekrzywiony beret całkowicie zasłania mu czubek głowy. Grupa studentów składa się z trzech mężczyzn i jednej kobiety. Ubrani są w lekkie kurtki, śmieją się i rozmawiają.

Józef Fiszer, lata 70. XX w., wł. prywatna

Zdjęcie przedstawia lewy profil starszego Józefa Fiszera. Mężczyzna ma około pięćdziesiąt lat, patrzy poza obiektyw. Ma ciemne, krzaczaste brwi i opadające powieki oraz widoczne zmarszczki.