Filmowy zapis wspomnień Krakowian
o doświadczeniach lat 1939-1956
Teresa Siedlar-Kołyszko z d. Macak
Projekt „Ocalić pamięć” to cykl wywiadów filmowych ze świadkami historii z lat 1939-1956. Powstał aby zachować pamięć o bohaterkach i bohaterach z tego okresu i zapisać ich doświadczenia.
Na początku filmu pojawiają się logotypy: Muzeum Historii Polski, przedstawiający żółtą koronę, szare skrzydła i czerwoną literę “P” z polską flagą pośrodku oraz Patriotyzmu Jutra, na którym widzimy czarną literę “P”. Pod ikonami widnieje biały napis: Projekt dofinansowany przez Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
Bohaterką filmu jest Teresa Siedlar. Urodzona w 1929, zmarła w 2022 roku. Była harcerka Szarych Szeregów – najmłodszej grupy wiekowej Zawisza, ps. „Skierka” i „Bystra”. Po II wojnie światowej była dziennikarką radiową. Kadr obejmuje ją od klatki piersiowej w górę. Siedzi blisko obiektywu, za nią na stoliku leży stos książek i stoi wysoki, mosiężny świecznik. Kobieta ma 85 lat, krótkie, kręcone blond włosy i pogodny wyraz twarzy. Ubrana jest w różowo-fioletową koszulę w kratę, rozpiętą pod szyją.
W trakcie trwania filmu pokazuje materiały z prywatnego archiwum, zdjęcia rodzinne oraz z zastępem harcerskim. Na zakończenie filmu pojawia się czarna plansza z niebieskim logo Muzeum Historyczne Miasta Krakowa oraz białe logo Fabryki Emalia Oskara Schindlera Lipowa 4. Na dole adres strony internetowej: www.ocalicpamiec.mhk.pl i rok produkcji – 2013.
Teresa Siedlar-Kołyszko z d. Macak
1929 – 2022
Czarno-białe zdjęcie portretowe czternastoletniej Teresy Macak, później Siedlar-Kołyszko. Kadr obejmuje popiersie kobiety. Dziewczyna ma ciemne, gęste brwi, oczy w kształcie migdałów i pełne usta. Jasne włosy ma spięte z tyłu głowy . Ubrana w czarną koszulę w małe, białe kropki i przezroczysty naszyjnik z kulek.
Teresa Siedlar-Kołyszko z d. Macak (5 V 1929, Kraków – 17 III 2022, Kraków), córka Anny z d. Palczewskiej i Władysława. Harcerka Szarych Szeregów, najmłodszej grupy wiekowej Zawisza, ps. „Skierka” i „Bystra”. Po II wojnie światowej dziennikarka radiowa.
Teresa Macak rozpoczęła edukację podstawową jeszcze kiedy jej rodzina mieszkała w Warszawie. Uczyła się wtedy w szkole nr 98 przy Alei Szucha. Po przeprowadzce do Krakowa kontynuowała naukę w Szkole Powszechnej nr XIII im. A. Mickiewicza. Uczęszczała także na jawny kurs gospodarczy organizowany przez siostry urszulanki i na tajne komplety, które odbywały się przy ulicy Piłsudskiego, w mieszkaniu państwa Rodakowskich.
We wrześniu 1943 r. wstąpiła do Szarych Szeregów, przyjęła ps. „Skierka” i „Bystra”. Jej zastęp nazwano Leśne Duchy, zastępową była Aniela Kinowska, ps. Nel”.
Teresa Macak przeszła szkolenia z zakresu: sanitarki, łączności, zwiadów i poznania broni. Była łączniczką, przeprowadziła dwóch partyzantów „Misia” i „Łobodzińskiego” z Krakowa do punktu kontaktowego w Sieprawiu. Uczestniczyła w akcjach polegających na dekoracjach grobów: Nieznanego Żołnierza, czy powstańców styczniowych, wieńcami z szarfami w narodowych biało-czerwonych barwach.
Po wojnie, w 1952 r. ukończyła filologię polską na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego i rozpoczęła pracę w Młodzieżowym Domu Kultury przy ulicy Krowoderskiej w Krakowie. Założyła tam sekcję turystyki i krajoznawstwa.
Od 1956 r. przez 39 lat pracowała w Polskim Radiu w Krakowie, jako dziennikarka radiowa. W latach 80. jeździła na wschód na dawne ziemie Rzeczypospolitej, żeby rozmawiać z tamtejszą Polonią. Dotarła aż do Krymu i Dniepru.
Teresa Siedlar-Kołyszko jest autorką wielu wywiadów i reportaży nt. dawnych ziem wschodnich, mi.in. Od Kircholmu po Jałtę, Byli, są czy będą, Przecież tu Polska kiedyś była.
W 1975 r. dostała Złoty mikrofon, najwyższe radiowe odznaczenie przyznawane przez słuchaczy i krytyków.
Dwukrotnie wychodziła za mąż. Ma dwóch synów i troje wnuków.
Pochowana na cmentarzu Rakowickim.
Galeria
Teresa z ojcem Władysławem Macak i bratem Leszkiem, Warszawa 1935 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie sześcioletniej Teresy z ojcem – Władysławem Macakiem i młodszym bratem – Leszkiem na spacerze. W tle ruchliwa ulica z kilkoma, czarnymi pojazdami na ulicy. Obok białe kamienice przed którymi stoją wysokie polskie flagi. Przy chodniku małe drzewka i latarnia. Mężczyzna w średnim wieku prowadzi syna za rękę. Ma koszulę i krawat, długi, zapięty płaszcz oraz walizkę w drugiej ręce. Na twarzy ma okulary, na głowie kapelusz, w ustach papierosa. Chłopiec obok ma krótki płaszcz i beret, trzyma za rękę siostrę, Teresę. Dziewczynka ubrana jest w jasny płaszcz i biały beret na głowie, uśmiecha się.
Anna Macak, matka Teresy, Kraków 1923 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie portretowe młodej Anny Macak – matki Teresy. Kadr obejmuje jej popiersie na ciemnym tle. Kobieta ma ciemne, związane włosy, wąskie usta i łagodne rysy twarzy. Ubrana jest w czarną sukienkę z kwadratowym dekoltem, wykończona guzikami przy ramionach.
Teresa (trzecia od prawej) wraz z harcerzami i harcerkami Drużyny Zawiszy, Kraków 1943 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie Teresy wraz z harcerzami i harcerkami Drużyny Zawiszy. Stoją na łące na tle drzew. Na fotografii są 4 nastolatki i 3 nastolatków. Ubrani są w krótkie spodenki lub spódnice, niektórzy mają góry od munduru, a inni swetry.
Teresa ( trzecia od lewej) wraz z harcerzami i harcerkami Drużyny Zawiszy, Kraków 1943 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie Teresy wraz z harcerzami i harcerkami Drużyny Zawiszy. Znajdują się na łące, a za nimi widoczne są drzewa. Na fotografii są 4 nastolatki i 3 nastolatków. Na pierwszym planie są chłopcy, a na drugim dziewczynki. Harcerze pozują do zdjęcia, leżąc lub siedząc na wysokiej, polnej trawie.
Teresa (w środku) podczas koncertu w rodzinnym domu. Na skrzypcach grają: matka Teresy – Anna i druh Lucjan Leśniak ps. Zwinny, Kraków 1944 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie koncertu w rodzinnym domu. Fotografia zrobiona w pokoju, za grupą muzyków wisi biała, ozdobna firana. Osiem młodych, elegancko ubranych mężczyzn i kobiet. Na skrzypcach grają druh Lucjan Pleśniak oraz matka Teresy, Anna, stojąca naprzeciwko mężczyzny.
Teresa Macak (obecnie Siedlar- Kołyszko), Kraków 1943 r., wł. prywatna
Czarno-białe zdjęcie portretowe czternastoletniej Teresy Macak, później Siedlar-Kołyszko. Kadr obejmuje popiersie kobiety. Dziewczyna ma ciemne, gęste brwi, oczy w kształcie migdałów i pełne usta. Jasne włosy ma spięte z tyłu głowy . Ubrana w czarną koszulę w małe, białe kropki i przezroczysty naszyjnik z kulek.